ञिगर्भगृह असणारे पिंगळेश्वर महादेव मंदीर आणि बारंव,पिंगळी ता.जि.परभणी

Pingaleshwar Mahadev Temple(Shivlinga Temple)

परभणी पासुन १० कि.मी अंतरावर पिंगळी हे गाव आहे.पिंगळी स्टेशन म्हणुन सुद्धा हे गाव ओळखले जाते.हैदराबाद-औरंगाबाद लोह मार्गावर हे पिंगळी स्टेशन आहे.
आज आपण Incredible Marathwada या मोहीमेत पिंगळी येथील शिवलींग मंदिर व बारंव पाहणार आहोत.
ञिदल पद्धतीचे हे मंदीर आहे.स्थपती आणि शिल्पी यांच्या संयुक्त कारागिरीतुन याची निर्मिती झाली.याचा निश्चित निर्मिती काळ आपण सांगु शकत नाही परंतु शिल्पाविष्कारावरुन हे मंदिर १२ व्या किंवा १३ व्या शतकातील असावे असे वाटते.
हे मंदीर पाच फुट उंचीच्या पिठावर बनवलेले आहे.मंदीराचा मुखमंडप अर्धमंडप प्रकारातला आहे.मंदीराला एक मुख्य गर्भगृह असुन दक्षिण-उत्तर दोन छोटी गर्भगृहे आहेत.मंदीराचा रंगमंडप चार स्तंभावर असुन वितान आकर्षक आहे.रंगमंडपात नंदीचे शिल्प आहे.गर्भगृहाच्या बाहेरील भिंतीवर दोन देवकोष्ट आहेत.या देवकोष्टकात सध्या मुर्ती नाहीत.अंतरालानंतर गर्भगृहाची द्वारशाखा आहे.या द्वारशाखेच्या ललाटबिंबावर गणपती शिल्प आहे.द्वारशाखेच्या दोन्ही बाजुस अप्सरा,यक्ष व द्वारपाल आहेत.गर्भगृहात शिवलींग आहे.गर्भगृह आकाराने लहान आहे.एका वेळेस जास्तीत-जास्त दोन व्यक्ती दर्शन घेऊ शकतात.दक्षिणेकडील गर्भगृहात गावकऱ्यांनी आता नविन पलास्टर ऑफ पॅरीसची गणपतीची मुर्ती बसवली आहे तर उत्तरेकडील गर्भगृहाला स्टोअर रुम बनवले आहे.मंदिरातील स्तंभाच्या मध्यावर व्याल,हत्ती,कृष्णलिला,वराह अवतार,भौमीतीय शिल्पकला,अप्सरांचे नृत्यशिल्प,मोर व राजहंस शिल्प आहेत.स्तंभाच्या कर्णावर नागशिल्पे आहेत.मंदीराच्या पिठावरुनचं प्रदक्षिणा मार्गाची सोय केलेली आहे.मंदीराच्या बाहेरुन तिन देवकोष्ट आहेत जे आपल्याला रिकामे दिसतात.अर्धमंडपाच्या भिंतीवर भौमीतीय शिल्प जे रत्नासारखे दिसते,तसेचं अप्सरा व कामक्रीडा शिल्पे आहेत.मंदीराला शिखर नसुन छताच्या बाह्यांगाची पुनर्रचना करण्यात आली आहे.मंदीराच्या पिठावरील भिंतीवर सुद्धा भौमीतीय रत्न शिल्पे चोहोबाजुंनी आहेत.
मंदीर पुर्वमुखी असुन पुर्वेकडे बारंव(पुष्कर्णी)आहे.प्राचीन बारंव स्थापत्य शास्ञाचा उत्कृष्ट नमुना म्हणुन आपण या बारवेकडे पाहु शकतो.चारही बाजुंनी बारवेला उतरण्यासाठी पायऱ्या आहेत.बारवेच्या आतुन सात देवकोष्ट आहेत ज्यात शिल्पमुर्ती आहेत माञ भग्नावस्थेत त्या आपणास पहायला मिळतात.बारवेच्या तळातील एका पायरीवर नागाचे शिल्प आहे.सध्या बारवेला पाणी आहे माञ त्याचा उपयोग केल्या जात नाही.उन्हाळ्यात हा बारवं आटतो.
स्थानिक येथील शिवलींगाला पिंगळी या गावाच्या नावावरुन "पिंगळेश्वर" असे संबोधतात.या मंदीराची पुरातत्व खात्यामध्ये नोंद नाही.स्थानिकांनी निधी जमा करुन मंदीराचा छत दुरूस्त केला आहे.मंदीरातील आतील भागाला ऑईल पेंट कलर मारल्यामुळे जुनं रुप मंदीर हरवुन बसले आहे.
अत्यंत प्रेक्षणीय अशे हे स्थळ आहे.परभणी वरुन पिंगळी-परभणी अशी बससेवा आहे.तसेचं नांदेड-औरंगाबाद लोहमार्गावर पिंगळी स्टेशन आहे त्यामुळे तुम्ही रेल्वेने सुद्धा जाऊ शकता.स्वतःचे वाहन टु-व्हिलर,फोर-व्हिलर असल्यास परभणी वरुन वसमत रोडवरील खानापुर फाट्यावरुन पिंगळीला रस्ता जातो.येथुन फक्त ९ कि.मी अंतरावर पिंगळी आहे.पिंगळी हे ६५००+ लोकसंख्येचे गाव आहे.येथे चहा-फराळ साठी हॉटेल उपलब्ध आहेत.तसेचं परभणी वरुन पिंगळीला जाताना दोन पेट्रोल पंप सुद्धा आहेत.रस्ता सुद्धा प्रवास करण्या लायक आहे.त्यामुळे मराठवाड्यातील हे अविश्वसनीय स्थळ एकदा पहाचं.
#incrediblemarathwada
_____________________
✍संदीप डाके । Blogger
©२०१७

ब्लॉग वाचा या लिंकवर

Add caption

यादवकालीन शिव मंदिरांचे गाव! भाग-२ (Village of Temple Charthana Part-2)

Village Of Temple's Charthana

चारठाणा गावाच्या पश्चिम दिशेला हे नृसिंह तिर्थ आहे.गोकुळेश्वर बघीतल्यानंतर आम्ही थेट गेलो ते नृसिंह तिर्थला.येथेही एक मुख्य प्रवेशद्वार असुन दक्षिण-उत्तर दोन द्वार आहेत.मंदीराला गाभारा असुन गर्भगृहात शिवलींग आहे.गाभाऱ्याच्या खांबावर नाग आहेत व गावकऱ्यांनी या मंदीराच्या गाभाऱ्यात दक्षिण दिशेला शनिदेव बसवले आहेत.मंदीराच्या बाहेर पुर्वेकडे विष्णु शिल्प आहे.मंदीराच्या बाहेरुन ओट्याच्या कोपऱ्यावर शिल्प आहेत जे वानसारखे दिसतात.आम्ही मंदीर पाहुन निघालो तेव्हा इथे नविण मंदीर शोधल्याचे कळाले.एका शेतकऱ्याच्या शेतात हे मंदीर आहे.येथील शिवलींग शाबुत आहे माञ येथील मंदीर पुर्ण पडलेले आहे.या मंदीराचे अवशेष इथे भग्नावस्थेत आपल्यास पहायवयास मिळतात.

एवढी शिवमंदीर पाहुन मी तर थक्कचं झालो आणि आणखीन आमचा Village of Temple चा प्रवास बाकीचं होता.शिल्पकलेचा हा अविष्कार खरचं विद्यार्थी,अभ्यासक,पर्यटक व भक्तांसाठी हे ठिकाण पर्वणीचं आहे.

येथुन आम्ही गेलो ते थेट उकंडेश्वर शिवलींग मंदीरात.

या मंदीराचे प्रवेशद्वार सध्या अस्तित्वात नाही माञ या मंदीराचा गाभारा मंडप व गर्भगृह आहे.येथील गर्भगृहात शिवलींग आहे.माञ या ठिकाणी अत्यंत महत्वाचे "सप्तमातृका" शिल्प दक्षिणेकडील गाभाऱ्याच्या भिंतीवर आहे.या सप्तमातृका त्यांच्या वाहनासहीत कोरल्या आहेत.त्यांच्यासोबत महादेव व गणपती ही त्यांच्या वाहनासहीत दाखवले आहेत.आहेत.उत्तरेकडील गाभारा भिंतीवर मोराचे शिल्प आहे.सध्या या मंदीराचा गाभारा मंडप दोन नविण खांबावर टेकवला आहे.

उकंडेश्वर मंदिर पाहील्यानंतर आता वेळ आली होती ती उत्सुकता लागुन असलेल्या "दिपमाळ" बघण्याची.कारण ईतिहास प्रेमी मिञांकडुन या बद्दल बरचं ऐकलं होतं.उकंडेश्वर मंदीरापासुन निघालो ते दिपमाळ बघण्यासाठी.

स्थानिक लोक याला दिपमाळ,झुलता मनोरा,जैण स्तंभ,विजयस्तंभ अशा विवीध नावाने संबोधतात.दिपमाळ पाहुन आमच्या मधला संशोधक जागा झाला.साधारण ५० ते ६० फुट उंच ही दिपमाळ आहे.यावर चहुबाजुंनी मातृका शिल्प आहेत व व्याल शिल्प.इथे भग्नावस्थेत अनेक शिल्प पडलेली दिसतात.संपुर्ण निरीक्षण केल्यानंतर मनात काही प्रश्न निर्माण झाले ते म्हणजे दिपमाळ म्हणावी तर एकही जागा या स्तंभावर दिवा लावण्यासाठी नाही.झुलता मनोरा म्हणावं तर हा झुलताना दिसत नाही.जैण स्तंभ म्हणावं तर एकही जैण शिल्प यावर दिसत नाही.

त्यामुळे वरील नावाने संबोधने चुकीचे ठरेल.एक तर तो विजयस्तंभ असावा किंवा स्मृतीस्तंभ.पुर्वी युध्दात विजय मिळवल्यानंतर त्या युध्दाची आठवण म्हणुन विजयस्तंभ बांधले जायचे कींवा स्मृती प्रित्यर्थ स्मृतीस्तंभ.

त्यामुळे यावर योग्य संशोधन होणे गरजेचे आहे.आता आम्ही शेवटचं म्हणजे शिव-गणेश मंदीर कडे गेलो.गुगल मॅपवर टाकुन आम्ही मंदीराकडे जात होतो.गुगल मॅपवर शिव-गणेश मंदीर आलेही माञ आजु-बाजुला बघीतले तर कुठेचं मंदीर दिसत नव्हते,दिसत होते ते फक्त गावातील वाडे.मग आम्ही स्थानिक मुलाला विचारले असता त्याने मंदीराचा दरवाजा दाखवला आम्ही ऐन मंदीराच्या समोरचं उभे होतो या मंदीराला बाहेरुन वाड्यासारखी भिंत व दरवाजा आहे.दरवाजा खोलुन आम्ही आत मध्ये प्रवेश करताचं प्राचीन शैलीतील हे मंदीर दिसले.या मंदीराला एक मुख्य प्रवेशद्वार व पुर्व-पश्चिम द्वार आहेत.माञ पश्चिकेडील द्वार आता सिमेंट विटांनी बंद केले आहे.मंदीराच्या आत गाभाऱ्यात शिवलींग व दक्षिण भिंतीला खेटुन गणपती आहे.या मंदीरात गर्भगृह नाही.माञ मंदीराचे बाहेरुन निरीक्षण केल्यास गणपती मुळ मंदीराच्या बांधणीत नसावा,तो नंतर बसवण्यात आला असे वाटते.मंदीरातील खांबावर गणपती,नरसिंह,व्याल,आहेत.मंदीराच्या प्रवेशद्वारावर देखील शिल्प आहेत.

मंदीराच्या आतील गाभाऱ्यातील छत देखील सुबक आहे.हे मंदीर बघुन आम्ही परतीच्या प्रवासाला निघालो तेव्हा गावातील बारीक गोष्टींवर निरीक्षण करत होतो.आम्हाला पुरातन काही महाद्वारे दिसली तसेचं बुरुज व ठिक-ठिकाणी दिसणाऱ्या शिळा.स्थानिकांनी नाल्यांवर टाकलेल्या कोरीव शिळाही.

एकंदरीत निरीक्षण केल्यास ३६० मंदीर होती का? तर निश्चित या आकड्याबद्दल काही सांगता येणार नाही माञ मोठ्या प्रमाणात ईथे मंदीर होती हे भग्नावस्थेतील अवशेषांवरुन सांगता येते.

चारठाण्यातील ही मंदीरं बघुन समाधान लाभले व भारतातील विवीध राजवटीतील मंदीर स्थापत्य शास्ञ या विषयात आवड व जिज्ञासा निर्माण झाली.मराठवाड्यात अशी बरीचं प्राचीन मंदिर आहेत जी आपल्याला माहित नाहीत.नाहीत.त्यामुळेच येत्या काळात Incredible Marathwada द्वारे या ठिकाणांचा शोध घेऊन ही ऐतिहासिक वारसास्थळे जगाच्या पर्यटकांच्या नकाशावर आणायची आहेत यात आम्हाला तुमची मदत लागेल.

शेवटी आम्ही गावाबाहेरील साई सिद्धी उडपी सेंटर येथे चहा घेउन आमचा Village of Temple चा प्रवास संपवुन घरी परतलो.

या प्रवासात माझ्या सोबत नेहमी ऐतिहासिक विषयात रस असणारे,आमचे मिञ अशोक कोरडे सर होते.ज्यांनी येथील मंदीरांचे निरीक्षण करण्यात माझी मदत केली.

_____________________

✍संदीप डाके । Blogger

©२०१७

ब्लॉग वाचा या लिंकवर

Nrusinh Tirth Shivlinga,Charthana

Entrance Of Nrisinh Tirth

Pillar's of Nrusinh Tirth Temple

Gabhara Of Nrusinh Tirth Temple

Vishnu Sclupture At Nrusinh Tirth Temple

Nrusinh Tirth Temple,Charthana

Corner Sclupture At Nrusinh Tirth Temple,Charthana

Entrance Gate Of  Nrusinh Tirth Temple,Charthana

New Founded Shivlinga Temple Beside Nrusinh Tirth Temple,Charthana

New Founded Shivlinga Temple Beside Nrusinh Tirth Temple,Charthana

Main Entrance Of west side,charthana

Ukandeshwar Shivlinga

Sealing Of Ukandeshwara Temple

SaptMatrika On Wall At Ukandeshwara Temple

Ukandeshwara Temple

Ukandeshwara Temple

Vaishnavi Matrika on Dipmal

Bramhani Matrika On Dipmal

Matrika On Dipamal

Matrika On Dipmal

Dipmal,Vijaystambha

Shivalinga of Shiva&ganesha Temple

Sclupture on centre of pillar At Shiva&Ganesha Temple

Sclupture on centre of pillar At Shiva&Ganesha Temple

Sclupture on centre of pillar At Shiva&Ganesha Temple

Sclupture on centre of pillar At Shiva&Ganesha Temple

Sclupture on centre of pillar At Shiva&Ganesha Temple

Sclupture on centre of pillar At Shiva&Ganesha Temple

Sclupture on centre of pillar At Shiva&Ganesha Temple

Sclupture on centre of pillar At Shiva&Ganesha Temple

Sealing Of Shiva&Ganesha Temple

Entrance Of Shiva&Ganesha Temple

Shivlinga of Shiva&Ganesha Temple

Sealing Of Shiva&Ganesha Temple

Entrance of Shiva&Ganesha Temple

Pillars Of Shiva&Ganesha Temple

यादवकालीन शिव मंदीरांचे गाव!भाग-१(Village of Temple Charthana-Part1)

यादवकालीन शिव मंदिरांचे गाव! भाग-२ (Village of Temple Charthana Part-2)

 

यादवकालीन शिव मंदीरांचे गाव!भाग-१(Village of Temple Charthana-Part1)

बारव

होय...आपल्या मराठवाड्यात प्राचीन मंदीरांच गाव आहे.(Village of Temple)जिथे ३६० मंदीरं होती.धक्का बसलाना हे ऐकुन.पण हे खरं आहे.

परभणी जिल्ह्यातील चारठाणा हे जिंतुर तालुक्यातील सगळ्यात मोठे गावं.परभणी वरुन ७५ कि.मी  व जालण्यावरुन ८२ कि.मी अंतरावर असलेले चारठाणा हे गाव आता Village Of Temple म्हणुन ओळखले जाऊ लागले आहे.

आमच्या Incredible Marathwada या मोहीमेची सुरुवात आम्ही चारठाणा पासुन सुरु केली आहे.या मोहीमे अंतर्गत मराठवाड्यातील ऐतिहासिक स्थळे जगातील पर्यटकांच्या नकाशावर आणने हा आमचा उद्देश आहे.या मोहीमेसंदर्भात एक स्वतंत्र ब्लॉग लिहुन या मोहीमेची माहिती दिली जाईल.

Charthana Entrance Gate

 

कालचं आम्ही चारठाणा येथे जाऊन येथील वारसास्थळांची पाहणी केली.येथे गेल्यानंतर आमची भेट झाली ती संतोष दुकानदार यांच्याशी संतोष हे पुरातत्व खात्यात केअर टेकर म्हणुन काम करतात.त्यांनी आम्हाला बोलताना सांगितले की,"चारठाण्यात एकुण पुर्वी ३६० मंदिरे होती.त्यापैकी आता गोकुळेश्वर,खुराची देवी,जोडमहादेव,गणपती आणि महादेव,उकंडेश्वर व नृसिंह तिर्थ ही मंदिरे असुन बारव(पुष्कर्णी) व दिपस्तंभ ही प्रेक्षणीय स्थळे आहेत.तसेचं दोन नविण शिवलींग मंदिरं उत्खणनात सापडल्याचेही सांगितले.त्यांनी आम्हाला वरील ठिकाणांची प्राथमिक माहिती देऊन या स्थळांना जाण्याचा मार्ग दाखवला.(वरील प्रेक्षणीय स्थळं गुगल मॅपवर आहेत)आणि सुरु झाला आमचा प्रवास Village Of Temple चा.

सुरुवातीला आम्ही रेणुका देवी मंदीर म्हणजे स्थानिक लोक जिला खुराची देवी म्हणतात तिथे गेलो.मंदीराच्या आत मुख्य प्रवेशद्वारातुन प्रवेश केला तेव्हा अवाक् झालो ते या मंदीराचे छत(Sealing) बघुनं.शिल्पकलेचा वापर करुन अत्यंत सुंदर,सुबक दगडाला कोरुन बनवलेली छत जी दगडाला तासुन एकमेकांत फसवलेली आहेत.यावरुन ती निश्चितचं यादवकालीन हेमाडपंती असावीत असे वाटते.हेमाडपंती स्थापत्य शास्ञात कमीत-कमी चुण्याचा वापर व जास्तीत-जास्त दगडं तासुन एकमेकांत फसवले जातात.याचं छतावरील

नक्षीकामावरुन या देवीला "खुराची देवी" म्हणतात.कारण स्थानिकांच्या नजरेतुन हे नक्षीकाम जनावरांच्या खुरेसारखे आहे.मंदीराच्या गर्भगृहात रेणुका देवीचे शिर आहे.मंदीरातील खांबावर विवीध शिल्प कोरलेले आहेत.हत्ती,सिंह,व्याल,अप्सरा,नाग व काही प्रसंग चित्र पहावयास मिळतात.एकंदरीत मंदीराची पाहणी केल्यानंतर मुळ  मंदीर रेणुका देवीचे आहे का याबद्दल शंका निर्माण होते.

हे मंदीर पाहील्यानंतर आम्ही गेलो ते जोडमहादेव मंदीरात.रेणुका देवी मंदीराच्या पाठीमागेचं हे मंदीर आहे.आहे.हे देखील मंदीर हेमाडपंती स्थापत्य शैलीतील आहे.याठिकाणी दोन शिवलींग आहेत.मंदीराची छत देखील आकर्षक आहे.येथील खांबावर नाग व व्याल शिल्प आहे.गर्भगृहाच्या प्रवेशद्वारावर वरच्या बाजुस गणपती व खालच्या बाजुस हत्ती व व्याल शिल्प आहे.गर्भगृहातील शिवलींग पिंडीवर एका बाजुस गोमुख आहे.येथील गर्भगृह साधारण पाच फुट खोल आहे व शिवलींग आकाराने मोठे आहे.या मंदीराला दोन मुख्य द्वार आहेत.या मंदीराचे संवर्धनाचे काम झाले आहे.

हे दोन मंदीर पाहील्यानंतर आमचा उत्साह वाढला व इतर मंदीरात आता काय-काय नविण बघायला मिळणार याची उत्सुकता ही वाढली.यानंतर आम्ही गेलो गोकुळेश्वर मंदीरामध्ये.येथील प्रवेशद्वार शिल्पांनी व नक्षीकामाने भरुन आहे.प्रवेशद्वारावरील खांबावर दोन्ही बाजुंनी अप्सरा व बहुधा अष्टमातृका आहेत.तसेच खांबाच्या मध्यभागी काही प्रसंग कोरलेले आहेत.या मंदीराला हे एकचं द्वार आहे.मंदीरामधील भजनमंडपाच्या दोन्ही बाजुला दोन छोटी गर्भगृहे आहेत व एक मुख्य गर्भगृह जिथे शिवलींग आहे.गर्भगृहाच्या प्रवेशद्वाराच्या वरच्या बाजुस गणपती व खालच्या बाजुस व्याल आहेत.येथील व्यालशिल्प थोडे वेगळे आहे.भजनमंडपाच्या खांबावर नाग आहेत.आम्ही गर्भगृहात प्रवेश करुन येथील भिंतीची पाहणी केली त्यावर एक चिन्ह आमच्या निदर्शनास आले.हे चिन्ह आहे की एखाद्या भाषेचा शब्द हे माञ तपासुन पहावे लागेल.

गोकुळेश्वर मंदीराच्या बाजुलाचं येथील महत्वाचं आकर्षण ठरलेली बारव आहे.जिला पुष्करणी असे म्हणतात.मंदीर बघीतल्यानंतर आमची नजर गेली ती या बारवेवर.अत्यंत भव्य व डोळ्याचे पारणे फेडणारी ही बारव आहे.या बारवेला दोन मुख्य द्वार आहेत व एका द्वाराची निर्मीती अलिकडच्या काळात झाली असावी असे निरीक्षणातुन लक्षात येते.पायऱ्या उतरुन आम्ही बारवात प्रवेश केला.बारवाच्या चहुबाजुंनी मंडप आहे.एकुण २४ खांबावर हा मंडप होता.माञ उत्तरेकडील प्रवेशद्वारासमोरील ४ खांब पडल्यामुळे तेथील  मंडप सध्या अस्तित्वात नाही माञ खांब त्यांच्या जागेवर पडलेले आहेत.येथील खांबाच्या वरच्या बाजुस नाग आहेत व काही खांबांच्या मध्य भागी व्याल शिल्प आहेत.चहुबाजुंनी असलेल्या मंडपाच्या भिंतीवर २७ देवळ्या आहेत.तसेचं पुर्व-पश्चिम मंडपात बारवेच्या मधोमध दोन खोल्या आहेत.यातील पश्चिम खोलीमध्ये एक रहस्यमय वाटणारी देवळी आहे.तसेचं या परीसरात भुयार असल्याचे स्थानिक सांगतात.येथील बारवेत सध्या हिरवट पाणी आहे.पाण्याने बारव पुर्ण भरलेली आढळुन आली.आम्ही बारव पाहत असताना काही स्थानिक महिला पाणी नेत होत्या यावरुन या पाण्याचा वापर होतो हे आपल्याला समजते.बारवेच्या दक्षिण द्वारातुन आम्ही वर आलो तेव्हा समोर याच शैलीतील वास्तु दिसली.माञ तिथे कुलुप असल्यामुळे बाहेरुनचं तिचे निरीक्षण केले तेव्हा ती मंदीर नसावी असा आमचा अंदाज आहे.माञ या वास्तुच्या समोर अनेक शिल्प अस्ताव्यस्त अवस्थेत दिसुन आली.यात प्रामुख्याने शिवलींग पडलेली दिसतात व याच्या वर पुरातत्व खात्याची पाटी.हि वास्तु बघुन आम्ही परत गोकुळेश्वर मंदीराच्या प्रवेशद्वारावर आलो तेव्हा प्रवेशद्वाराच्या समोरील भागात नंदी व शिवलींग दिसले.येथेही अनेक शिवलींग,शिळा,शिल्प अस्ताव्यस्त पडलेली दिसुन आली.येथुन थोडे समोर आल्यानंतर आम्हाला ढासळलेला एक बुरुज दिसला व आमचा पुढचा प्रवास नृसिंह तिर्थ येथे जाण्याचा सुरु झाला.

(...क्रमश)

Sclupture On Pillar at Renuka Temple

Sclupture On Pillar at Renuka Temple

Narsimha at Renuka Temple

Jodmahadev Shivlinga(2)

Sealing of Renuka Temple

Sclupture On Pillar at Renuka Temple

Sclupture

Sclupture

Sealing of Renuka Temple

Renuka Temple(khurachi devi)

Apsara at Renuka Temple

Jodmahadev Temple

Elephant sclupture

Jodmahadev Temple Garbhgruha entrance sclupture

Jodmahadev Shivlina (1)

Elephant Sclupture

vyal at Jodmahadev

stone sclupture beside Renuka Temple

Jodmahadev Temple Entrance Gate

Sclupture On Pillar at Renuka Temple

Sclupture On Pillar at Renuka Temple

Sclupture On Pillar at Renuka Temple

Sealing Of Renuka Temple(khurachi devi)

Renuka Temple(Khurachi Devi)

Sealing of Gokuleshwara Temple

Gokuleshwara Temple

Gokuleshwar Shivlinga

Unknown Sign on Wall Of Gokuleshwar GarbhGruha

Unknown Sign on Wall Of Gokuleshwar GarbhGruha

Gokuleshwar Mandap

Stone Sculpture at Gokuleshwar Temple,charthana

Stone Sculpture at Gokuleshwar Temple,charthana

Stone Sculpture at Gokuleshwar Temple,charthana

Stone Sculpture at Gokuleshwar Temple,charthana

Pillars of Entrance gate At Gokuleshwar Temple

Entrance Gate of Gokuleshwar Temple,Charthana

Barav(pushkarni)

Barav(pushkarni)

Barav(pushkarni)

Barav(pushkarni)

Barav(pushkarni)

Pushkarni Barav

Barav Devli

Barav(Pushkarni)

Pillars of Barav(pushkarni)

Vyal Stone Sculpture On Pillar at Barav(Pushkarni)

Unknown At Gokuleshwar Temple

Gomukh At Jodmahadev Temple

Gomukh At jodmahadev temple

यादवकालीन शिव मंदीरांचे गाव!भाग-१(Village of Temple Charthana-Part1)

यादवकालीन शिव मंदिरांचे गाव! भाग-२ (Village of Temple Charthana Part-2)